PISA 2018
PISA (Programme for International Student Assesment) is een driejaarlijkse internationale studie die de leesvaardigheid en de wiskundige en wetenschappelijke geletterdheid test van 15-jarigen in geïndustrialiseerde landen. In 2018 namen ongeveer 600.000 leerlingen deel uit 79 landen/regio’s.
Leesvaardigheid wordt omschreven als “het begrijpen, gebruiken en evalueren van teksten, het reflecteren over teksten en het zich ermee inlaten om een doel te bereiken, om kennis en mogelijkheden te ontwikkelen en om deel te nemen aan de maatschappij.”
De belangrijkste conclusies voor de Vlaamse 15-jarige leerlingen:
- Het percentage leerlingen dat voor lezen het referentieniveau (niveau 2) niet haalt, is in 2018 significant hoger dan toen lezen voor de laatste keer als hoofddomein getest werd (2009).
- De gemiddelde leesprestatie en -score daalt significant tegenover 2009.
- Terwijl de 10% sterkst presterende leerlingen voor leesvaardigheid op hetzelfde niveau blijven presteren als in 2000, daalt de gemiddelde score van de zwakst presterenden (percentiel 10) significant.
- Van zodra leerlingen thuis een andere taal spreken dan Nederlands heeft dit een invloed op hun leesvaardigheid.
- Vlaamse 15-jarigen laten zich heel negatief uit over leesplezier: 60% zegt enkel te lezen om informatie te krijgen en als het moet, 50% vindt lezen tijdverlies en slechts 17% geeft aan dat lezen één van hun favoriete hobby’s is. Jongens laten zich nog negatiever uit dan meisjes. De Vlaamse score op de PISA-index voor plezier in lezen is het laagst van alle deelnemende landen.
Download hier het volledige PISA2018 rapport van UGent.
PIRLS 2016
PIRLS is een vijfjaarlijkse studie die de leerlingprestaties voor begrijpend lezen internationaal in kaart brengt. Leerlingen worden in het 4de leerjaar lager onderwijs getoetst.
Een aantal opvallende punten:
- Vlaanderen telt het kleinste percentage ouders met een heel positieve houding tegenover lezen en het grootste percentage ouders met een eerder negatieve houding tegenover lezen.
- Vlaamse leerlingen van ouders met een heel positieve houding scoren significant hoger dan het algemeen Vlaams gemiddelde.
- Vlaamse leerlingen met ouders met een eerder negatieve houding scoren significant lager dan het algemeen Vlaams gemiddelde.
- Zelfs de groep significant beter scorende Vlaamse leerlingen met ouders met een heel positieve houding tegenover lezen, doet het in vergelijking met de andere West-Europese landen nog steeds slecht.
- Minstens 70% van de leerlingen zit in een school waar het onderwijs minstens in enige mate gehinderd wordt door een tekort aan middelen en materialen (waaronder software, applicaties voor leesonderwijs en computers).
- Een tekort aan hulpmiddelen hangt samen met de prestaties voor begrijpend lezen: zo scoren Vlaamse leerlingen in scholen met weinig hinder door tekort aan middelen en materialen, significant hoger dan het Vlaamse gemiddelde.
Download hier het volledige PIRLS 2016 rapport van de KUL:
EFFECTEN VAN LEESMOTIVATIE-INTERVENTIES
Nederlandse studie door de Erasmus universiteit Rotterdam (Prof. Dr. R. van Steensel, L. van der Sande, W. Bramer & Prof. Dr. Lidia Arends, 2015).
Een aantal conclusies:
- De leesmotivatie van leerlingen kan effectief gestimuleerd worden met behulp van (onderwijs)interventies.
- Leesmotivatie-interventies hebben positieve effecten op zowel de leesmotivatie als de leesvaardigheid van leerlingen.
- Leesmotivatie draagt bij aan de leesontwikkeling van leerlingen.
- Interesse, autonomie, sociale motivatie, het ervaren van competentie en het stellen van doelen leiden gemiddeld tot grotere effecten.
- Voor de setting van begrijpend lezen is er een duidelijk moderatoreffect (met name de begeleiding door leraren).
- De effecten op leesmotivatie waren significant groter voor zwakke dan voor gemiddelde lezers.
- Leesproblemen zijn van invloed op het schoolsucces.
Andere studies
- Samenvatting promotieonderzoek interventie met Bouw!: “Early Grade Learning: The Role of Teacher-Child Interaction and TutorAssisted Intervention A.H. Zijlstra “
- Begin vroeg met de strijd tegen leesproblemen. Een onderzoek naar de preventieve aanpak met het programma Bouw!, Haytske Zijlstra & Aryan van der Leij – uit Tijdschrift Taal, jaargang 7, nr.10
- Het voorkomen van laaggeletterdheid en dyslexie met behulp van Bouw!, Arjan Van Der Leij, Marleen Korf & Haytske Zijlstra – uit Nederlands tijdschrift voor Logopedie, jaargang 88, oktober 2016
- Samenvatting “Bouw! helpt (ernstige) leesproblemen voorkomen”,Leij, A. van de, In: Didactief. | 44 | 6 | 2014 | 12-14, bron: www.taalzoe.live.statik.be
- Nederlandstalige samenvatting van de studie “Early identification and intervention in children at risk for reading difficulties”, Regtvoort, A.G.F.M., Amsterdam: Universiteit van Amsterdam (proefschrift) | 2014 | 1-201, bron: www.taalzoe.live.statik.be
- Guthrie, J., W. Schafer and C. Huang (2001), “Benefits of Opportunity to Read and Balanced Instruction on the NAEP”, The Journal of Educational Research, Vol. 94/3
- Mol, S. and A. Bus (2011), “To read or not to read: A meta-analysis of print exposure from infancy to early adulthood.”, Psychological Bulletin, Vol. 137/2
- Mol, S. and J. Jolles (2014), “Reading enjoyment amongst non-leisure readers can affect achievement in secondary school”, Frontiers in Psychology, Vol. 5